Jeśli w tym roku kalendarzowym kończsz 19 lat, prawdopodobnie przygotowujesz się do matury lub egzaminów zawodowych. Któregoś dnia otrzymujesz list, informujący, że wkrótce musisz się stawić do kwalifikacji wojskowej.

Przypominają ci się wszystkie historie z nią związane – o badaniu jąder, przymusowej służbie wojskowej.  Z tego poradnika dowiesz się, czy dotyczy cię komisja oraz jak się do niej przygotować.  Poznasz również opis przebiegu samej kwalifikacji, w tym komisji lekarskiej. Wszystko w jednym miejscu – od A do Z.

Dzięki temu oszczędzisz czas na kompletowaniu dokumentów i unikniesz stresu związanego z badaniami lekarskimi czy zawiłością procedur.

Służba wojskowa w Polsce – dobrowolna czy obowiązkowa?

Jak pewnie wiesz, w Polsce nie ma już obowiązku służby wojskowej – nikt nie każe ci iść do wojska.

Ustawa „O powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej” mówi, że każdy obywatel ma obowiązek obrony Ojczyzny. Nie oznacza to koniecznie tak zwanego „pójścia w kamasze”.

Obrona to także m. in. zwalczanie skutków klęsk żywiołowych czy edukacja na rzecz bezpieczeństwa. Oznacza to, że twoim obowiązkiem jest na przykład:

• uczestnictwo w zajęciach “edukacji dla bezpieczeństwa” w szkole
• świadczenie osobiste i rzeczowe – przykładowo prezydent twojego miasta może w razie katastrofy żywiołowej powołać cię do pomocy przy usuwaniu jej skutków oraz udostępnienia twojej własności – samochodu czy piły mechanicznej. Obecnie to prawo używane jest bardzo rzadko.

WKU, kwalifikacja, wezwanie – podstawowe pojęcia

Aby państwo wiedziało, jakimi dysponuje zasobami potrzebnymi do zapewnienia krajowi bezpieczeństwa, powołana została Wojskowa Komenda Uzupełnień – w skrócie WKU.

WKU musi wiedzieć ile obywateli jest zdolnych do ewentualnej służby, dlatego raz w roku organizuje kwalifikację wojskową , w której w danym roku musi wziąć udział część obywateli. Potoczną nazwą kwalifikacji jest komisja wojskowa, dlatego te dwa wyrażenia będą używane zamiennie. 

Osoby, których obowiązek dotyczy w danym roku otrzymują list z wezwaniem do stawienia się do kwalifikacji.

Kto może a kto musi przyjść na “komisję”?

Obowiązek kwalifikacji w dotyczy:

• mężczyzn, którzy w danym roku kończą 19 lat – czyli w 2018 roku kwalifikacja czeka rocznik ‘99
• kobiet, które w danym roku uzyskają potrzebne wojsku kwalifikacje (kierunki medyczne, psychologiczne i weterynaryjne). Jeśli w tym roku uzyskasz tytuł technika weterynarii czy lekarza medycyny, spodziewaj się listu z wezwaniem na komisję.
• Wszystkich, którzy podczas wcześniejszej kwalifikacji otrzymali kategorię B, a wyznaczony czas niezdolności do służby minął.

W praktyce więc najczęściej kwalifikacja dotyczy uczniów 3 klasy szkoły ponadgimnazjalnej – wszystkich mężczyzn i kobiet uczących się lub studiujących kierunki takiej jak medycyna, psychologia czy pielęgniarstwo..

Jak wygląda komisja wojskowa dla dziewczyn? Czy będę podchodzić do komisji z chłopakami?

Jak wcześniej zostało wspomniane, obowiązek kwalifikacji wojskowej dotyczy tylko kobiet, które posiadają lub nabędą kwalifikacje przydatne w służbie wojskowej.

Jeśli chcesz wstąpić do wojska, możesz też poddać się kwalifikacji jako ochotnik. Wiąże się to z tym, że będziesz traktowana przez wojsko tak jak ci, którzy musieli zgłosić się obowiązkowo. W razie mobilizacji, będziesz więc musiała stawić się do pełnienia służby wojskowej.

Aby zgłosić się jako ochotnik, należy zadzwonić do swojego WKU. Kwalifikacja kobiet odbywa się w odrębne dni niż mężczyzn – nie ma więc obaw, że będziesz musiała poddawać się badaniom lekarskim wraz z mężczyznami.

Znajdź swoją Wojskową Komendę Uzupełnień

W dalszej części artykułu wielokrotnie będziemy się odwoływać do “twojej” WKU. Gdzie ona się znajduje? Kiedy odbywa się twoja kwalifikacja? – odpowiedzi na te pytania znajdziesz na stronie swojej komendy.

Oto jak jej szukać:

Najpierw musisz znać miejsce swojego zameldowania – musi to być meldunek na pobyt stały lub czasowy na dłużej niż 3 miesiące.

Najszybszą metodą jest wpisanie do wyszukiwarki google: [nazwa gminy twojego meldunku] WKU

Jeśli wyniki nie dały jednoznacznej odpowiedzi, udaj się na stronę ze spisem wojskowych komend uzupełnień

Wyszukaj w nim komendę najbliższą twojemu miejscu zamieszkania. Dla pewności na stronie głównej danej WKU (link podany w spisie) możesz znaleźć mapę gmin, które do niej należą.

Na stronie swojej komendy znajdziesz przydatne informacje, dotyczące przebiegu kwalifikacji w twoim regionie.

Kiedy odbywa się moja kwalifikacja wojskowa? Ile będzie trwała?

Nie ma z góry ustalonego czasu, w którym komisja odbędzie się dla twojego regionu. Obecnie od lat mieści się on w przedziale styczeń – koniec kwietnia. Nie musisz więc obawiać się, że termin zbiegnie się z ważnymi egzaminami czy planami na lato.

Czas trwania komisji różni się zależnie od miejsca i sposobu organizacji. Zazwyczaj całość trwa kilka godzin w ciągu jednego dnia. Aby wystarczyło kilka godzin by mieć wszystko za sobą, kluczowe jest wcześniejsze przygotowanie odpowiednich dokumentów. Czego będziesz potrzebować dowiesz się w dalszej części poradnika.

Jak sprawdzić kiedy mam komisję?

Musisz odnaleźć swoją WKU. W styczniu lub lutym powinny znaleźć się tam informacje o przebiegu kwalifikacji.

O konieczności stawienia się do kwalifikacji zostaniesz poinformowany listownie. W wezwaniu znajdzie się miejsce, dokładny czas, informację, co należy zabrać ze sobą oraz instrukcję, jak należy postępować, w wypadku kiedy nie możemy się zjawić na miejscu w danym terminie.

Pobierz wzór wezwania, które otrzymasz listem

Nie mogę się stawić do kwalifikacji – co teraz?

W takim wypadku powinieneś zawiadomić o tym fakcie wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, z którego otrzymałeś list. Najłatwiej jest to zrobić dzwoniąc pod numer, który znalazł się na pieczęci urzędu. Pieczęć znajdziesz w na kartce z wezwaniem.

Otrzymałem list wzywający do kwalifikacji. Co jeśli nie przyjdę?

Niedopełnienie obowiązku kwalifikacji, bez uzasadnionej przyczyny, może skutkować nałożeniem grzywny lub przymusowym doprowadzeniem przez Policję do kwalifikacji wojskowej!

Kiedy przyjdzie list? Moi koledzy go otrzymali, a ja go nadal nie mam.

Wezwanie na kwalifikację powinieneś otrzymać co najmniej 7 dni przed jej terminem.

Nie ma potrzeby się stresować, kolejność i czas ich wysyłania jest dla gminy dowolny, o ile mieści się w podanym czasie.

Warto jednak sprawdzić, do kiedy w miejscu twojego meldunku odbywa się kwalifikacja.

Jeżeli nie otrzymałeś listu z wezwaniem,a ta w twoim regionie kończy się za mniej niż 7 dni, koniecznie zadzwoń do burmistrza lub prezydenta swojej gminy i opisz swoją sytuację. Nieotrzymanie wezwania, niezależnie od przyczyny, nie zwalnia z obowiązku kwalifikacji!

Przygotuj się do komisji

Bardzo częstym widokiem są osoby, wychodzące z pomieszczenia, w którym odbywa się kwalifikacja, tylko po to, by wrócić się do domu lub szkoły po potrzebne dokumenty. Można tego łatwo tego uniknąć!

Te rzeczy przygotuj wcześniej – potem może być za późno

• Dokumentacja medyczna – masz obowiązek przynieść swoją dokumentację medyczną sprzed ostatnich 12 miesięcy – są to na przykład wyniki badań u okulisty czy badania krwi . Jeśli jednak posiadasz jakieś starsze, istotne dokumenty, np. o przebytych operacjach, kontuzjach i chorobach – zalecamy je również zabrać ze sobą – zależnie od komisji, mogą ci pomóc uniknąć chodzenia do szpitala na dodatkowe badania. W szczególności warto się zatroszczyć o aktualne wyniki badań wzroku – jeśli posiadasz wyraźną wadę, bez nich czeka cię wycieczka do najbliższego szpitala.
• Aktualna fotografia o wymiarach 3 x 4 cm bez nakrycia głowy. Najlepiej weź takie, jakiego użyłeś przy wyrabianiu dowodu osobistego, paszportu czy prawa jazdy.
• Dokumenty potwierdzające wykształcenie lub zaświadczenie o kontynuacji nauki oraz posiadane kwalifikacje zawodowe (uprawnienia). Jeśli jesteś uczniem, otrzymasz je w sekretariacie szkoły.
• Prawo jazdy – oczywiście pod warunkiem że je posiadasz
• Dowód osobisty lub w uzasadnionych przypadkach inny dokument potwierdzający tożsamość – w razie braku dowodu, najlepszy jest paszport, ostatecznie prawo jazdy – pamiętaj, że legitymacja nie jest dokumentem potwierdzającym tożsamość!
• Wojskowy dokument osobisty – zielona „książeczka wojskowa” – jeśli podchodzisz do kwalifikacji po raz kolejny.
• Teczka – choć nie jest wymogiem, znacznie ułatwi radzenie sobie ze wszystkimi papierami, z którymi będziemy mieć do czynienia

Warto również zabrać ze sobą książkę czy słuchawki – czekanie w kolejce może się znacznie przedłużać.

Jak się ubrać do komisji wojskowej?

Jeśli chodzi o strój – nie ma żadnych szczególnych wymogów, ten w którym chodzisz na co dzień do szkoły jak najbardziej się nadaje. Chociaż formalnie ubiór nie ma to żadnego wpływu na przebieg kwalifikacji, warto postarać się, by wyglądać schludnie – dzięki temu będziesz poważniej traktowany przez komisję.

Pytania, które możesz usłyszeć

Pytania, które zostaną zadane raczej nie wykraczają poza twoją aktualną wiedzę. Możemy zostać zapytani o:

• Imię i nazwisko rodzeństwa oraz rodziców wraz z nazwiskiem panieńskim matki
• Urazy, schorzenia, wada wzroku czy postawy
• Stosowane używki (papierosy, alkohol, narkotyki)
• Zainteresowania
• Chęć do służby w wojsku

Szczególnie ten ostatni punkt wymaga przemyślenia.

Jeśli zastanawiasz się nad karierą w wojsku, podczas kwalifikacji na pewno uzyskasz wiele informacji na ten temat.  Być może dowiesz się, o zapotrzebowaniu na osoby o konkretnych kwalifikacjach czy o  przebiegu rekrutacji do poszczególnych jednostek w polskiej armii.

Przebieg komisji wojskowej

Nadchodzi dzień w którym w końcu trzeba spojrzeć w oczy lwu i zjawić się w opisanym w wezwaniu miejscu i terminie.

O ile przygotowałeś się zgodnie z naszym artykułem, nie powinieneś mieć problemu z przejściem przez kolejne etapy kwalifikacji – począwszy od rejestracji, będziesz prowadzony niemal „za rękę” do właściwych pomieszczeń w budynku, w którym odbywa się kwalifikacja.

Skupimy się na elementach, które sprawiają najwięcej kłopotu i stresu.

Komisja lekarska bez cenzury

Najbardziej kontrowersyjna część całej kwalifikacji. Być może słyszałeś historie o rozbieraniu się przed innymi, badaniu jąder, rozchylaniu pośladków przed komisją…

Jak to na prawdę wygląda? Najprościej powiedzieć – to zależy od komisji.

Możesz się spodziewać, że lekarz spyta o:

• stosowanie używek,
• tryb życia,
• przebyte choroby
• tatuaże

Zostaną przeprowadzone badania:

• wzroku -jeśli zostanie wykazana wada wzroku, a nie posiadasz aktualnego wyniku badania wzroku, prawdopodobnie otrzymasz skierowanie do szpitala by je wykonać.
• wagi
• wzrostu
• ciśnienia

Lekarz poprosi o rozebranie się do samej bielizny, by sprawdzić czy nie masz wad postawy, skóry czy deformacji ciała. Na tym się najczęściej kończy.

Zdarza się jednak, że dojdzie do badania genitaliów – pamiętajmy, że badanie wykonuje lekarz, dla którego jest to „chleb powszedni” – nie należy się go obawiać. Do takich badań dochodzi za parawanem, bez dostępu do wzroku osób postronnych. Jeśli chodzi o legendarne badanie odbytu czy prostaty – obecnie go nie uświadczysz podczas komisji.

Twoje badanie przez komisję lekarską różniło się od tego opisu? napisz do nas maila/komentarz! koniecznie umieść czas i miejsce, gdzie się odbyło – pozwoli nam to na weryfikację informacji oraz aktualizację artykułu.

Kategorie zdolności do służby wojskowej

Po wywiadzie i badaniach komisja nada ci jedną z tak zwanych „kategorii”. Oto uproszczone wyjaśnienie “jak to działa”. Jeśli jesteś bardziej dociekliwy – poniżej jest umieszczony odpowiedni cytat z ustawy.

Kategoria A

Obecnie otrzymuje ją większość osób. Najprawdopodobniej otrzymasz ją jeśli:

• posiadasz wszystkie kończyny
• potrafisz się samodzielnie poruszać
• nie posiadasz bardzo dużej wady wzroku (powyżej 4-5 dioptrii)
• nie przebyłeś bardzo poważnych operacji (wycięcie wyrostka robaczkowego nie wystarczy)
• nie masz wad organów wewnętrznych, na przykład niedoczynność tarczycy
• nie masz chorób przewlekłych (cukrzyca)

Otrzymanie tej kategorii wiąże się z tym, że:

• po 14 dniach od kwalifikacji będziesz mieć uregulowany stosunek do służby wojskowej. Oznacza to również, że jesteś w rezerwie – tak jak pisaliśmy na początku, w razie potrzeby możesz zostać wezwany do świadczenia osobistego.
• Będziesz mógł ubiegać się o zatrudnienie m. in. w wojsku, policji czy straży granicznej

Kategoria B

Różni się od kategorii A tym, że posiadasz jakiś czasowy uszczerbek na zdrowiu, na przykład:

• złamanie ręki czy nogi
• jesteś w trakcie rekonwalescencji po operacji
• Niestety, otrzymanie tej kategorii wiąże się z koniecznością ponownego podejścia do kwalifikacji po wyznaczonym przez lekarzy okresie powrotu do zdrowia.

Niestety, “B” oznacza również, że po wyznaczonym przez komisję czasie powrotu do zdrowia będziesz musiał ponownie podejść do kwalifikacji.

Kategoria D

Oznacza, że nie spełniłeś warunków do kategorii A oraz nie przewiduje się poprawy stanu zdrowia w ciągu następnych 2 lat. Taką kategorię otrzymasz na przykład:

• posiadając dużą wadę wzroku
• nie słysząc na jedno ucho
• przy poważniejszych wadach kręgosłupa
• przy cukrzycy

Kategoria D oznacza, że masz uregulowany stosunek do służby wojskowej. Pod tym względem różni się od “A” tym, że w czasie pokoju nie możesz zostać wezwany do pełnienia świadczeń osobistych.

Kategoria E

Wiąże się z trwałym i dużym uszczerbku na zdrowiu. Otrzymują ją na przykład:

• niepełnosprawni
• większość chorych psychicznie
• osoby z poważniejszymi wadami genetycznymi

Otrzymanie tej kategorii oznacza, że nie podlegasz jakiejkolwiek służbie wojskowej, zarówno w czasie pokoju jak i wojny.

Pamiętaj, że ostateczna decyzja, jaką dostaniesz kategorię zależy od wielu czynników, z nastrojem komisji włącznie. Jeśli pragniesz otrzymać jak najniższą kategorię – kluczowa może się okazać dokumentacja medyczna.

Cytat z ustawy:

• kategoria A – zdolny do czynnej służby wojskowej, co oznacza zdolność do odbywania lub pełnienia określonego rodzaju czynnej służby wojskowej, o którym mowa w art. 59, a także zdolność do odbywania służby w obronie cywilnej oraz służby zastępczej;
• kategoria B – czasowo niezdolny do czynnej służby wojskowej, co oznacza przemijające upośledzenie ogólnego stanu zdrowia albo ostre lub przewlekłe stany chorobowe, które w okresie do dwudziestu czterech miesięcy od dnia badania rokują odzyskanie zdolności do służby wojskowej, o której mowa w pkt 1, w czasie pokoju;
• kategoria D – niezdolny do czynnej służby wojskowej, o której mowa w pkt 1, w czasie pokoju, z wyjątkiem niektórych stanowisk służbowych przeznaczonych dla terytorialnej służby wojskowej;
• kategoria E – trwale i całkowicie niezdolny do czynnej służby wojskowej, o której mowa w pkt 1, w czasie pokoju oraz w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny

Jakie dla mnie znaczenie ta ”kategoria”?

Zależnie od indywidualnych aspiracji, preferencji i światopoglądu, każdy może mieć inną „wymarzoną kategorię”. Można przekazać tę informację lekarzom z komisji – może się okazać, że pomiędzy kategoriami D a B jest bardzo cienka granica, którą lekarze są skłonni przesunąć zarówno dla pacyfisty, jak i przyszłego generała.

Osoby z kategorią „A” lub „D” po 14 dniach od wydania orzeczenia zostaną przeniesione z urzędu do rezerwy, więc będą miały uregulowany stosunek do służby wojskowej. Jest to warunek konieczny przy rekrutacji m. in. do policji czy straży granicznej.

Czy da się zmienić kategorię?

Pamiętaj, że od decyzji komisji możesz się odwołać do 14 dni od jej wydania – niezależnie od powodu, którym się kierujesz. Potem, jeśli posiadasz kategorię „A” lub „B” możesz się ubiegać o zmianę kategorii, co wiąże się z ponownym badaniem.

Ostatnie formalności – już prawie po komisji

Po badaniu pozostają już tylko formalności – rozmowa z przedstawicielem WKU. Będziesz pytany o chęć wstąpienia do wojska – jeśli takową zgłosisz, zostaniesz poinstruowany co do dalszego postępowania.

Od urzędników otrzymasz:

• ulotki dotyczące kariery wojskowej, szkół oficerskich czy wstąpienia do Narodowych Sił Rezerwowych.
• wojskowy dokument osobisty – słynną, zieloną książeczkę wojskową – służy ona jako dokument identyfikacyjny przy kontaktach z administracją wojskową.
• zwolnienie ze szkoły, obejmujące wszystkie dni, w które potrzebne ci były do przejścia całej kwalifikacji – czasami proces może się przedłużać ze względu na dodatkowe badania specjalistyczne.

Wpis do książeczki

Jeśli otrzymałeś kategorię “A” lub “D”, 14 dniach od otrzymania książeczki możesz otrzymać wpis potwierdzający przeniesienie do rezerwy. Aby tak się stało, musisz udać się do swojej WKU. Taki wpis może być potrzebny w przyszłości na przykład przy rekrutacji do służb mundurowych.

Nie taki diabeł straszny…

Jak widać, cała sprawa z komisją, kwalifikacją, WKU i badaniami potrafi narobić dosyć sporego zamieszania, jeśli nie wiemy o co w tym wszystkim chodzi. Liczymy, że po przeczytaniu poradnika już wiesz czego się spodziewać, co robić i jak się przygotować, tak aby cała „akcja” przebiegła sprawnie.

Jeśli chcesz się jeszcze czegoś dowiedzieć, śmiało pisz w komentarzu lub mailem – postaramy się odpowiedzieć wedle naszej wiedzy lub zapytać eksperta. Brakująca treść będzie dodawana do artykułu. Zapraszamy do śledzenia bloga – wkrótce znajdziesz tu wiele przydatnych treści, szczególnie jeśli jesteś uczniem szkoły średniej.

Nasze źródła

Poradnik został napisany przede wszystkim na podstawie rozmaitych przepisów i rozporządzeń MON.

Jeśli nie straszny ci żargon prawniczy, tekst ustawy, która dotyczy “komisji” pobierzesz tutaj.

Aby znaleźć pozostałe aktualne akty prawne dotyczące kwalifikacji wojskowej wyszukaj frazę kwalifikacj* wojskow* w internetowym systemie aktów prawnych.
Otrzymasz chronologiczne zestawienie dokumentów dotyczących tego zagadnienia.